Taighean-tughaidh agus taighean-fiodh ann am Bhatarsaigh

Goireasan priont
Gheibh sibh na stuthan-taic agus copaidh den tàr-sgrìobhadh/sgriopt airson priontadh an seo.

[wpdm_package id=\’1024\’ template=\’5d039faa7c072\’]

[wpdm_package id=\’1480\’ template=\”5d039faa7c072\”]

 http://www.tobarandualchais.co.uk/gd/fullrecord/62839/1

Èist ris an earrainn agus freagair na ceistean, a’ cleachdadh nam faclan agad fhèin.Tha Nan NicFhionghain (1903-1982) à Bhatarsaigh a’ bruidhinn ri Dòmhnall Eairdsidh Dòmhnallach agus Ealasaid Nic na Ceàrdaich (Sgoil Eòlais na h-Alba).

1. Càit an robh an dà dhoras air na taighean?
2. Dè an t-ainm a bha air a’ phàirt den taigh far am biodh na daoine a’ fuireach?
3. Cò eile a bhiodh anns an taigh?
4. Càit an robh an teine san taigh fhada aig Ceann Tangabhail?
5. Tha Nan ag innse gun robh i na ‘cnapach’. Dè tha sin ag innse dhuinn mun aois a bha i?
6. Dè seòrsa uinneagan a bhiodh air na taighean?
7. Càit an robh an taigh-tughaidh mu dheireadh ann am Bhatarsaigh?
8. Cò às a thàinig mòran de na daoine a thog taighean ann am Bhatarsaigh?
9. Tha Nan ag ràdh gun robh na taighean-fiodh cho Gallta an taca ris na taighean-tughaidh. Dè tha Gallta a’ ciallachadh?
10. Dè seòrsa thaighean nach robh ann am Bhatarsaigh aig an àm seo?
11. Ciamar a bhiodh na daoine a’ faighinn fiodh airson na taighean a thogail?
12. Cuin a dh’fhàg Nan an taigh-fiodh?
13. Dè bhiodh air mullach nan taighean-fiodh?
14. Càit am biodh iad a’ dol airson fiodh anns na seann làithean?
15. Dè chuir stad air na Bhatarsaich a bha a’ gearradh coille ann am Muile aon latha?
16. Dè rinn an tarbh nuair a fhuair iad dhan sgoth?

Briathrachas

cùl-taigh – pàirt aig cùl an taighe far am biodh na daoine a’ cadal mar bu trice
bha sreath ann dhiubh – bha mòran dhiubh ann
Ceann Tangabhail – baile ann am Barraigh
Brèibhig – baile ann am Barraigh
cnapach – òganach
leac – clach chòmhnard, rèidh
tughadh – stuth a bha a’ còmhdach mullach an taighe, dèante le muran, sràbh, fraoch is eile
Gallta – anns an t-seagh seo ‘coimheach’ no ‘cèin’, ach tric a’ ciallachadh rud nach eil Gàidhealach
Beanachan – àite ann am Bhatarsaigh
Miughalaigh – eilean deas air Bhatarsaigh far an robh daoine a’ fuireach aig aon àm, suas gu 1912
corra fhear – àireamh bheag
marsantan – daoine a bhiodh a’ reic agus a’ ceannach bathar
còmhnaidh – fuireach
a’ tearradh – a’ cur teàrr air rudeigin
cabair (singilte: cabar) – pìosan fada fiodh airson mullach an taighe a chumail an-àirde
mosach – gun a bhith coibhneil; droch-rùnach, mì-chàilear, gruamach, suarach
sgoth – bàta-siùil meadhanach mòr, fosgailte, comasach air bathar a ghiùlan

Sìoman – Ròpa nan Lus

Anns an t-seann aimsir, dh’fheumadh na daoine cha mhòr a h-uile càil a dhèanamh dhaibh fhèin. Dhèanadh iad ròpannan, ris an canadh iad sìoman, le sràbh, feur, fraoch, luachair, muran, agus eile.

’S e sìoman-tughaidh a bhite a’ cleachdadh airson an tughadh a cheangal ris an taigh. Bha diofar ròpannan air mullach an taighe air an cumail sìos le cuideam cloiche aig gach ceann. Bhiodh an sìoman-droma air druim an taighe, bhiodh an sìoman-gualainn aig gach ceann den taigh, agus bhiodh an sìoman-taoibh/sìoman-tarsainn ceangailte riutha. Mar seo, bhiodh an tughadh ga ghlèidheadh ann an sìde sam bith.

Chuireadh cuid a dhaoine tughadh ùr ris an taigh gach bliadhna.

Chanadh iad sìomanaiche ris an neach a dhèanadh sìoman, ach bha e comasach do dhuine sam bith sìoman a dhèanamh.

Gheibhte sìomanan diofraichte agus bhiodh ainm an t-sìomain gan sònrachadh: sìoman-fodair, sìoman-fraoich, sìoman-feòir, sìoman-connlaich, sìoman-ruadh, agus eile.