Fàilte

1. Thig a chèilidh

Lindsey Charnley
Step Wee Cèilidh

Tòrr spòrs, danns agus seinn

2. Taic a bharrachd

Barbara Simons THC
Morna Butcher

Fiosrachadh airson taic a chumail ri pàrantan agus clann le feumalachdan sònraichte

3. Cò tha siud?

Aonghas MacLeòid
Fèisean nan Gàidheal

A’ toirt leabhraichean beò a’ cleachdadh pasgain Bookbug

4. Dannsa agus seinn

Sophie Stevenson / Peigi Nic a’ Phiocair

Geamannan agus gnìomhan airson clann fo aois 5 le òrain, ruitheam agus gluasad

5. An Gruffalo

Lindsey Charnley
Step Wee Cèilidh

A’ toirt sgeulachd a’ Ghruffalo beò tro òrain, dràma agus gluasad.

1. Taic airson ionnsachadh sa Bhun-sgoil – taic chuimsichte

Sarah NicFhearghais

Eadar-mheadhanachdan eadar-dhealaichte gus taic a thoirt do chlann le sgilean leughaidh agus àireamhachd tràth, agus a’ toirt taic gu buil. A’ cleachdadh ghoireasan a tha ann gus feumalachdan luchd-ionnsachaidh Gàidhlig a choinneachadh. A’ tragadh agus a’ sgrùdadh sgoilearan fa leth gus dèanamh cinnteach gu bheil adhartas ann.

2. Tràth-ionnsachadh agus cùram chloinne deagh-ghnè ann am Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig

Joan Esson agus Maeve NicFhionghain

Bha a’ bhùth-obrach seo air a cur air dòigh gus leigeil le ceannardan agus luchd-obrach ro-innleachdail beachdachadh air dè th’ ann am fìor dheagh Fhoghlam tro Mheadhan na Gàidhlig (FMG) ann an suidheachaidhean tràth-ionnsachadh agus cùram chloinne (ELC). Thug Joan Esson, HMI comhairle air:

• a’ cruthachadh reusanachadh, lèirsinn agus amasan gus atharrachadh a chur air adhart
• a’ mion-sgrùdadh nan comharran càileachd a tha gan cleachdadh ann an sgrùdaidhean HMI gus fèin-luachadh nan suidheachaidhean a chuideachadh
• an sealladh nàiseanta air neartan agus prìomh raointean leasachaidh an dèidh sgrùdadh
• an sealladh nàiseanta air a bhith a’ togail cleachdadh deagh-ghnè bho luachadh air deuchainnean air an leudachadh air uairean ELC an-asgaidh

Thug Maeve NicFhionghain comhairle air:

• Slatan-tomhais Nàiseanta gan cleachdadh airson measadh, co-mheasadh agus profaidhleadh ann an ELC

3. Àrainneachd, Cànan is Dualchas – Sealladh nan Gàidheal air Nàdar

Ruairidh MacIlleathain

Thug Ruairidh MacIlleathain seachad blasad dhen chùrsa bhliadhnail aige anns am bithear a’ faighinn eòlas air nàdar agus an àrainneachd tro shùilean nan Gàidheal. Ciamar as urrainn do thidsear a bhith a’ taisbeanadh ar n-àrainneachd agus ar dualchais do chloinn aig an aon àm?

4. A’ cleachdadh apps Google ann an teagasg

John Joe MacNèill

Anns a’ bhùth-obrach seo, bha sinn a’ coimhead air feadhainn dhe na h-apps aig Google a ghabhas a chleachdadh gu soirbheachail anns an t-seòmar-theagaisg.  Choimhead sinn air apps mar Google Classroom, G Suite for Education, Kahoot, Class Dojo agus apps eile. 

5. Bunaitean Litearrachd: Cluich, Sgeulachdan agus Òrain

Sue Palmer agus Ceitidh Wight

Mar a thuirt James Britton, ‘Bidh leughadh agus sgrìobhadh a’ fleòdradh air cuan labhairt’. Feumaidh clann Bheurla ann an sgoiltean Gàidhlig practas gu leòr fhaighinn a’ bruidhinn an dàrna cànain mus tòisich iad a’ leughadh agus a’ sgrìobhadh, agus ’s e cluich an dòigh as fheàrr air cànan labhairte a thoirt air adhart. Tha dà sheòrsa de chànan labhairte ann a tha gu sònraichte cudromach ann a bhith ag ionnsachadh litearrachd, agus tha iad tarraingeach do chlann ach uaireannan thèid an cur an dara taobh leis gum feumar fonaigs agus làmh-sgrìobhadh a theagasg. ’S iad na bunaitean air an do thog homo sapiens comas ann an litearrachd sa chiad àite: sgeulachdan agus òrain.

Sa bhùth-obrach seo thug Sue Palmer (eòlaiche litearrachd) cunntas air a’ bhunait acadaimigich airson prìomhachas a thoirt do chluich, sgeulachdan agus òrain sna tràth-bhliadhnachan, agus dh’inns Katie Wight (àrd-thidsear/neach-stiùiridh Tràth Bhliadhnachan, Bun-sgoil Taobh na Pàirce, Dùn Èideann) mar a tha an sgoil aicese a’ toirt a-steach feallsanachd teagaisg stèidhte air cluich ann am P1/2, le cuideam air sgeulachdan agus òrain.

6. Ceòl

Dolina Rothach

Faodar geamannan seinn agus rannan a chleachdadh gus sunnd nan sgoilearan atharrachadh, deasbad agus cruthachalachd a bhrosnachadh, agus eadar-obrachadh sgoilearan fa leth agus bhuidhnean a chur air adhart.

B’ e amas na bùth-obrach seo tidsearan a bhrosnachadh gus ceòl a thoirt a-steach do dhiofar phàirtean den latha. Gabhaidh na h-òrain agus na geamannan seo a chleachdadh gus clas a thòiseachadh agus a chrìochnachadh, mar phàirt de leasan P.E., gus eòlas a chur air briathrachas ùr, gus bun-bheachdan ciùil a theagasg, agus gus sgoilearan a mhisneachadh anns gach raon de sgilean ciùil.

Òrain agus rannan a tha freagarrach do aois 4-10

7. Seallaidhean: Cuingealachadh no Cothrom?

Iain MacRath

Ciamar a bheir thu air obair-dachaigh obrachadh dhut an àite obair a thoirt dhut?

Ciamar a nì thu i na pàirt brìghmhor de ionnsachadh an àite a bhith na rud a bharrachd a tha tidsearan, sgoilearan agus pàrantan a’ faicinn mar uallach?

Ciamar a bhrosnaicheas tu teaghlaichean gus ionnsachadh an leanaibh a chuideachadh aig an taigh?

Ciamar a bheir thu seachad ionnsachadh stèidhte air sgilean gun phàirtean deatamach den churraicealam a chall?

’S iad na dùbhlain a bha ro dà sgoil bheag dhùthchail agus dh’fheuch iad dòighean ùra gus dèiligeadh riutha. Sa bhùth-obrach chuala tidsearan mar a chaidh ‘Ionnsachadh aig an Taigh’ agus ‘Lathaichean Sgilean’ a dhealbhadh agus a chumail, agus chunnaic iad mar as urrainn smaoineachadh cruthachail agus gabhail riosg buaidh dheimhinneach a thoirt air sgoilearan, tidsearan agus teaghlaichean.

8. Leughadh Eadarrach

Jennifer Kearns agus Anna Mhoireasdan

Bha an seisean seo ag innse mu ‘Leughadh Eadarrach’ agus mar a chleachdar e anns an t-seòmar-theagaisg. ’S e dòigh leughaidh a bhios freagarrach dha sgoilearan sa chiad is an dàrna Ìre a th’ ann. Anns a’ chiad dol a-mach, fhuair tidsearan fiosrachadh mu dheidhinn Leughadh Eadarrach, an rannsachadh, goireasan agus dè mar a ghabhas iad an cleachdadh leis a’ chloinn sna clasaichean Gàidhlig. Fhuair iad cothrom pàirt a ghabhail ann an leasan Leughadh Eadarrach gus am faiceadh iad mar a dh’obraicheas e, is le diofar sheòrsa leabhraichean.

9. STEM

Mairead Sproat agus Charlotte NicAoidh

A’ stèidheachadh STEM tro churraicealam ionnsachaidh eadar-chuspaireil agus a’ leudachadh eòlas agus sgilean nan sgoilearan a thaobh STEM.

10. Dràma

Catriona Leacsaidh Chaimbeul

Anns a’ bhùth-obrach seo, bha sinn a’ coimhead ri dòighean eadar-dhealaichte a bhith a’ cleachdadh dràma sa chlas gus sgilean cànain agus sgilean cruthachail a leasachadh. A’ cleachdadh gheamannan tèatair eadar-dhealaichte, gabhaidh cuspair sam bith a thoirt beò tro dhràma, a’ toirt cothrom don chloinn an cuid Gàidhlig a chleachdadh ann an dòighean ùra, annasach.

11. A’ cur stòiridhean gu feum gus cànan ’s tuigse sa Ghàidhlig a thoirt air adhart

Josie NicLeòid

Rannsaich a’ bhùth-obrach seo diofar dhòighean anns an urrainn clann aig tràth-ìre agus a’ chiad ìre sgilean cànain agus tuigse a leasachadh tro àm-stòiridh gnìomhach. Tron t-seisean chaidh ro-innleachdan gus aire na cloinne a tharraing agus a chumail a cho-roinn, cuide ri beachdan gnìomhach eile gus an t-àm-stòiridh a dhèanamh na àm math.

12. Taic do chlann le feumalachdan cànain is cainnt ann am foghlam tron Ghàidhlig

Morna Butcher agus Chris Mitchell

Cothrom beachdachadh air dòighean taic a chumail ri sgoilearan aig a bheil feumalachdan a thaobh cànan agus cainnt. Comhairle mu cuin agus ciamar a bu chòir taic fhaighinn o leasaiche cànain is cainnt, agus fiosrachadh mu phròiseact rannsachaidh a bha a’ coimhead ri dòighean measadh a dhèanamh ann an Gàidhlig airson duilgheadasan le cànan.

13. Robotaigs

Catriona Gilchrist

Tha fèill air Siostam Robotaigs VEX IQ, siostam coimpiutaireachd/robotaigs a tha air a bhith ann an cuid de sgoiltean airson bliadhna no dhà. Tha sgoiltean a-nis a’ gabhail pàirt ann am farpaisean roinneil agus nàiseanta. Tha e freagarrach do P5–AS3 agus a’ cleachdadh ionnsachadh mu robotaigs gus prìomh phrionnsapalan dealbhaidh, teicneòlais agus einnseanaireachd a thoirt a-steach, le planaichean leasain a chuidicheas sgoilearan gus builean aig an dàrna ìre a choileanadh ann an Saidheansan, Teicneòlasan agus Àireamhachd agus Matamataig.

Choimhead a’ bhùth-obrach air mar a ghabhas na pasgain a chleachdadh sa chlas. (Tha iad iomlan annta fhèin agus tha grunn Ùghdarrasan Ionadail air an solarachadh). Chaidh stuthan a chur gu Gàidhlig agus tha liosta fharsaing de Bhriathrachas Gàidhlig ri fhaotainn cuideachd.

1. Eadar-ìrean

Cathy Mary Nic a’ Mhaoilein

Bha Cathy Mary Nic a’ Mhaoilein a’ toirt seachad fiosrachadh mu phròiseact eadar-ìreil a rinn i am-bliadhna le tidsearan GME ann an Leòdhas. Bha cothrom aig an fheadhainn sa bhùth-obrach a bhith ag obair le tidsearan eile ann am buidheann, gus taghadh agus planadh a dhèanamh air cuspair a bhiodh freagarrach dha na sgoilearan aca fhèin ann am pròiseact eadar-ìreil.

2. A’ meudachadh ceannardas

Joan Esson agus Daibhidh Burgess  – Foghlam Alba

Shònraich am foillseachadh sgrùdaidh ‘Càileachd agus leasachadh ann am foghlam an Alba 2012-2016’ gu bheil luchd-obrach ann am Foghlam Gàidhlig a’ gabhail gu math ri ionnsachadh proifeiseanta fad-dreuchd (CLPL) a tha ag amas air ceannardas ann am FMG. ’S iad na tidsearan ann am Foghlam Gàidhlig as cudromaiche a thaobh mar a shoirbhicheas le Gàidhlig anns a’ churraicealam. Thug a’ bhùth-obrach seo cothrom do thidsearan faighinn a-mach mar as urrainn prògraman agus gnìomhan SCEL cuideachadh le:
• luchd-obrach nan ceannardan a’ sìor thoirt buaidh dheimhinneach air Gàidhlig sna h-ionadan aca

• luchd-obrach a’ leasachadh an sgilean agus an teisteanasan ’s iad nan ceannardan meadhan-ìre agus àrd-ìre

3. Measaidhean Coitcheann Nàiseanta

Dòmhnall A MacLeòid agus Maeve NicFhionghain

Chaidh Measaidhean Coitcheann Nàiseanta airson Foghlam tron Ghàidhlig (MCNG) a choimiseanadh le Riaghaltas na h-Alba mar phàirt den Fhrèam Leasachaidh Nàiseanta.

Chaidh measaidhean air-loidhne a leasachadh a chuidicheas gus adhartas sgoilearan ann an litearrachd agus àireamhachd aithneachadh. Cuiridh na toraidhean fiosrachail taic ri breithneachadh proifeiseanta nan tidsearan. Nì a’ chlann agus na daoine òga gu lèir ann am Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig (P1, P4, P7 agus AS3) MCNG air litearrachd agus àireamhachd tron Ghàidhlig.

Sa bhùth-obrach seo fhuair compàirtichean geur-bheachd air na MCNG; an reusanachadh air cùl nam measaidhean; am pròiseas leis an deach na ceistean airson nam measaidhean a leasachadh; agus tuigse air na toraidhean fiosrachail a bheir an siostam, agus mar as urrainn seo cur ris a’ mheasadh nas fharsainge air clann agus daoine òga.

Chaidh a’ bhùth-obrach a stiùireadh le Dòmhnall A. MacLeòid, Manaidsear For-ruigheachd, MCNG, Riaghaltas na h-Alba agus Maeve NicFhionghain, Àrd-oifigear Foghlaim, Foghlam Alba.

1. Pìos-obrach sgrìobhaidh do luchd-ionnsachaidh agus fileantaich – aig Nàiseanta 5 agus Àrd Ìre

Catriona Nic a’ Phì – Fileantaich
Eòghan Stiùbhairt – LI

Thug a’ bhùth-obrach seo sùil fharsaing air a’ phìos-obrach sgrìobhaidh ùr, a’ coimhead air mar a ghabhas ullachadh agus teagasg amalachadh, co-theacsaichean èifeachdach, cànan cuimsichte, cothroman airson leasachadh, agus mar a gheibhear seachad air duilgheadasan a dh’fhaodadh nochdadh.

2. Ceumannan 5 – geamannan cànain (seisean practaigeach)

Emma Burrows

Sùil air geamannan cànain agus gnìomhan practaigeach airson Àrd-ìre.

Ged a bha an seisean seo stèidhichte air Ceumannan 5, bha na geamannan/gnìomhan freagarrach airson sgoilearan eile cuideachd.

3. SQA

Alasdair Bauld agus Jennifer McHarrie

Co-bhùth-obrach SQA còmhla ri Alasdair Bauld (Eòlaiche Leasachadh Theisteanasan – Gàidhlig) agus Jennifer McHarrie (Co-òrdanaiche Theisteanasan – Luchd-ionnsachaidh). Bha Pàirt 1 a’ coimhead air atharraichean air Gàidhlig Àrd Ìre, agus choimhead Pàirt 2 air cùisean nas fharsainge a tha a’ cuartachadh FMG aig Ìre Àrd-sgoile.

4. Co-mheasadh

Ruairidh Mac a’ Phiocair (Fileanta)
Shonagh NicIllFhinnein (LI)

Bha a’ bhùth-obrach ag amas air Co-mheasadh ann am Foghlam Coitcheann Farsaing, a’ coimhead air mar a bu chòir gnìomh measaidh iomlanach a phlanadh, cò ris a tha rùintean ionnsachaidh èifeachdach agus slatan-tomhais soirbheachais coltach, agus dè a th’ anns a’ chearcall cho-mheasaidh.

5. Ionnsachadh gnìomhach

Fiona Nic an Aba

A’ coimhead ri Gàidhlig agus mar a bhios sgoilearan a’ leasachadh nan sgilean cànain aca le bhith ag obair còmhla ann an dòigh ghnìomhach.

6. A’ teagasg chuspairean tro mheadhan na Gàidhlig

Catriona Nic a’ Phì

Cothrom coimhead air far a bheil sinn an-dràsta agus beachdachadh air fuasglaidhean do dhuilgheadasan. Airson an dàrna leth den bhùth-obrach, fhuair tidsearan an cothrom co-obrachadh le tidsearan eile a tha ag obair anns na h-aon chuspairean riutha fhèin.

7. Cànan agus na cuspairean cruthachail

Críostóir de Piondargás

Cànan, ealain agus teicneòlas: luach modh-ionnsachaidh eadar-chuspaireil ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig