Fàilte

1. Ag ionnsachadh còmhla

Marianne Nairn  & Gillian Fhoirbeis

CALA/ Peeple

A’ toirt taic do chlann agus do phàrantan a bhith a’ cluich agus ag ionnsachadh còmhla.

2. Gàidhlig nan Òg

Jackie Mullen

Bidh Jackie Mullen, co-òrdanaiche Gàidhlig nan Òg, a’ lìbhrigeadh bùth-obrach air susbaint a’ ghoireis ùir seo aig Stòrlann agus mar a ghabhas a chur gu feum ann am foghlam nan tràth-ìrean agus san dachaigh.

Gheibh thu cothrom coimhead ris an làraich-lìn agus na cuspairean a tha na broinn a rannsachadh. Me A’ bhodhaig & an Aodann, Àireamhan agus Gnothaichean Làitheil.

3. Cluich a-muigh

Luchd-obrach tràth-bhliadhnachan BNG

Goireasan agus rudan sìmplidh airson cluich a- muigh le clann agus pàrantan.

4. Ceòl Tràth-ìrean

Lisa NicDhòmhnaill

’S e dòigh mhìorbhaileach a th’ ann an seinn gus clann fhaighinn an sàs ann an ionnsachadh cànain. Le faiceall, agus le tuigse air feumalachdan na cloinne air a bheil sinn ag amas, gabhaidh am feum as fheàrr a thoirt à seinn airson ionnsachadh.

1. A’ cumail taic ri clann le mì-rian cànain ann am Foghlam tron Ghàidhlig

Morna Nic a’ Bhùidseir, SLT;
Dr Vicky Chondrogianni,
Leas-ollamh ann an Dà-chànanas, Oilthigh Dhùn Èideann;
Dr Maria Garraffa,
Leas-ollamh ann an Saidhceòlas Cànain, Oilthigh Heriot-Watt.

Cothrom beachdachadh air dòighean measadh a dhèanamh airson, agus taic a thoirt seachad do chloinn le mì-rian cànain ann am Foghlam tron Ghàidhlig (FtG). Cluinnidh sibh mu mar a thathas a’ dèiligeadh ri measadh airson mì-rian cànain am measg na cloinne a tha dà-chànanach, agus mu ghoireasan ùra airson clann ann am FtG.  Sa bhùth-obrach, gheibh sibh cothrom na goireasan fheuchainn, agus beachdan a thoirt seachad orra. ’S e bùth-obrach dà-chànanach a tha seo.

2. Stiùireadh airson sgrìobhadh

Sue Palmer & Cairistìona  NicLeòid

Trobhad agus faigh a-mach mu ‘chnàimhnich’ – innleachdan planaidh sìmplidh, faicsinneach a tha co-cheangailte ri seòrsaichean teacsa neo-fhicsein, agus a bhios

• a’ togail mothachadh na cloinne air an dòigh sa bheil diofar theacsaichean neo-fhicsein air an cur air dòigh, agus mar a tha seo a’ toirt buaidh air an dòigh anns am bi thu a’ sgrìobhadh (a’ gabhail a-steach pharagrafan)  
• a’ dèanamh ceangal eadar teagasg leughadh agus sgrìobhadh neo-fhicsein agus obair na cloinne tarsainn a’ churraicealam  
• a’ dèanamh ceangal eadar togail sgilean litearrachd agus “sgilean smaoineachaidh”   
• a’ toirt fòcas airson labhairt agus èisteachd stiùirichte.

3. Cleachdadh Stuthan Taic 

Peigi Anna Chaimbeul  & Chris Anna NicCoinnich

Chaidh na duilleagan ‘Fuaimean Feumail’ agus ‘Fuaimean Còmhla’ a chur ri chèile airson taic a thoirt do chlann aig an robh duilgheadasan leughaidh. Thàinig beachd airson nan stuthan seo bho bhith faicinn stuth a bhathar a’ cleachdadh le clann sa chlas Bheurla agus mar a bha iad a’ dèanamh adhartas le fuaimean agus leughadh air an sgàth. Bruidhnear air mar as còir a bhith gan cleachdadh agus seallaidh sinn cuideachd air stuthan eile a dh’fhaodar a chur gu feum le clann a tha feumach air taic. 

4. STEAM 

Cairistìona  NicLeòid & Sìneag Nic an t-Saoir

Saidheans

Planadh tar-churraicealam – Goireasan, Slatan-tomhais, Measadh

A’ toirt bun-bheachdan saidheans a-steach tro innse sgeulachdan

A’ leasachadh briathrachas – dòighean air cànan labhairte agus Àrd-sgilean Smaoineachaidh a leasachadh 

Teicneòlasan

Còdadh airson Ealain agus Matamataig 

Einnseanaireachd

Dùbhlain fhurasta sa chlas 

Ealain Chruthachail

A’ cleachdadh teicneòlas gus na h-Ealain a leasachadh

Ceanglaichean tar-churraicealam

5. Foghlam Alba
A’ brosnachadh co-ionannachd agus sàr-mhathas aig an tràth-ìre ann am Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig 

Joan Esson HMI, Dr Marion Burns HMI

Tha leudachadh air an 1140 uair a thìde shaor airson tràth-ionnsachadh agus cùram-chloinne na phrògram àrd-amasach. Le seo dh’fhaodadh piseach tighinn air siùbhlachd na cloinne agus air coileanadh ann am FMG. Le fianais bho sgrùdaidhean, tha luchd-sgrùdaidh na Banrigh a’ comharrachadh cho cudromach ’s a tha làn-bhogadh nuair a thathar a’ dealbhadh deagh eòlasan-ionnsachaidh farsaing, ceumnach mar phàirt den ‘tràth-ìre’ den Churraicealam airson Sàr-mhathais. Molaidh Joan Esson HMI gun tèid ‘Comhairle mu Fhoghlam Gàidhlig’ a chleachdadh ann a bhith a’ cur an 1140 uair a thìde shaor an sàs. Coimheadaidh Dr Marion Burns, HMI, ri àite nan tidsearan agus an luchd-obrach ann am planadh agus lìbhrigeadh curraicealam na tràth-ìre, a’ freagairt ri ùidh na cloinne agus a’ cur cluich an sàs mar eòlas-teagaisg. ’S iad sin raointean a thog luchd-obrach ri HMI mar dhùbhlain, nuair a chaidh luachadh a dhèanamh air sgeama pìleatach an 1140 uair a thìde shaor.  Sa bhùth-obrach thèid beachdachadh air eadar-ghluasad èifeachdach bhon sgoil-àraich, agus curraicealam P1 a’ togail air na ionnsaich iad roimhe. Bidh cothroman ann cuideachd airson còmhradh agus co-obrachadh.

6. Film G: Sgilean Gearraidh

Eilidh Rankin 

Am bu toigh leis na sgoilearan agad pàirt a ghabhail ann am farpais FilmG, no iomairtean ùra Disasta no Blasta no Sgilean Spòrs? Thigibh chun a seo ach an ionnsaich sibh mar a nì sibh beagan obair filmidh is deasachaidh a’ cleachdadh apps a tha rim faotainn saor-an-asgaidh.

7. A’ cleachdadh leabhraichean gus siùbhlachd a bhrosnachadh aig an tràth-ìre

Cairistìona NicGriogair

Le cuideachadh sgoilearan, coimheadaidh sinn air leabhraichean agus mar a chleachdas sinn iad gus sgilean litearrachd a thoirt air adhart. Innsidh sinn mun t-slighe leughaidh againn agus mu bhith an lùib Dùbhlan Leughaidh a’ Chiad Mhinisteir. Coimheadaidh sinn air dòighean air obrachadh còmhla ri buidhnean mar an Scottish Book Trust agus Comhairle nan Leabhraichean. Cuideachd seallaidh sinn mar a ghabhas apps shìmplidh air iPads a chleachdadh gus misneachd na cloinne a thogail a thaobh sgilean cànain labhairte. Bidh cothrom aig riochdairean coimhead air goireasan a chaidh a chleachdadh agus beachdan bho shuidheachadh an rùm-teagaisg againn.

8. Earrannan-leughaidh Goirid 

Dougie Beck

A’ leasachadh agus a’ cruthachadh ghoireasan-leughaidh goirid thar a’ Churraicealam.

9. Sunnd, In-ghabhaltas agus Co-ionannachd

Sàra NicFhearghais

Ro-innleachdan agus eadar-theachdan aig ìre sgoile a bhrosnaicheas Sunnd, In-ghabhaltas agus Co-ionannachd agus a bheir taic do na sgoilearan gu lèir leotha.

10. Ceòl

Jackie Mullen & Dolina Rothach

Sa bhùth-obrach seo, gheibh thu cothrom ionnsramaidean buille-chiùil gleusta agus neo-ghleusta a chleachdadh mar chèol-taic ri òrain Ghàidhlig shimplidh airson ìre na bun-sgoile. Bidh corra ukulele ri fhaighinn cuideachd. Tha thu di-beathte ionnsramaid sam bith a thoirt leat, ach bidh ionnsramaidean gu leòr ann airson a h-uile duine. Tha fàilte romhad ge brith dè do chomas no d’ eòlas air ceòl.

11. Emotion Works

Claire Murray & Vicki Renton

12. Ceannas

Lena Walker

’S e ceannardas air ionnsachadh a tha aig cridhe ceannardas ann am foghlam. ’S e seo a tha a’ fàgail ceannardas ann am foghlam air leth bho cheannardas ann an co-theacsaichean eile. ’S e am prìomh adhbhar aig ceannardas ann an sgoiltean cultar ionnsachaidh a thogail, do luchd-obrach agus do sgoilearan, agus am prìomh amas, piseach a thoirt air teagasg agus ionnsachadh (ge bith dè cho math ’s a tha iad mu thràth).

Beachdaichidh a’ bhùth-obrach seo air:

•   na tha ceannardas a’ ciallachadh ann an co-theacsa foghlaim
•   mar as urrainn na ceumannan a ghabhas an sgioba ceannardais diofar a dhèanamh air ionnsachadh nan sgoilearan
•   ann a bhith a’ toirt ceannardas don bhuidheann, uair sam bith a tha co-dhùnadh ri dhèanamh, mar a bheir seo taic do leasachadh ann an teagasg agus ionnsachadh
•   cò ris a tha ceannardas sgaoilte ann an sgoil coltach
• ceannardas thidsearan agus proifeiseantachd cho-obrachail

1. Foghlam Alba
Co-mheasadh – Coileanadh Ìre

Maeve NicFhionghain

Tha coileanadh ìre stèidhte air breithneachadh proifeiseanta tidseir aig a bheil farsaingeachd fiosrachaidh, agus bu chòir dha a bhith earbsach agus làidir. Cha ghabh seo a dhèanamh ach le co-mheasadh èifeachdach air planadh ionnsachaidh, teagasg agus measadh. Nì an seisean pragtaigeach seo fòcas air litearrachd agus Gàidhlig agus Gaelic (Luchd-ionnsachaidh), tarsainn air na ceithir sgilean – èisteachd agus labhairt, leughadh agus sgrìobhadh.

Am measg nam prìomh chuspairean a thèid a thaisbeanadh agus a dheasbad bidh: 

• A’ cleachdadh nan Slatan-tomhais Nàiseanta gus taic a chur ri breithneachadh proifeiseanta air coileanadh ìre; 
• Ath-sgrùdadh air diofar phìosan fianais, gus a dhearbhadh an deach an t-slat-tomhais a bhathar a’ sùileachadh a choileanadh – nam measg bidh cleachdadh POLAAR, measaidhean coitcheann nàiseanta (MCNG) agus measaidhean iomlanach;
• A’ coileanadh farsaingeachd ionnsachaidh tarsainn air eòlas, tuigse agus sgilean, mar a tha air a chur an cèill sna h-eòlasan agus na builean airson na h-ìre;
• Sgoilearan a’ sìor fhreagairt gu math ris an ìre dùbhlain a tha air a cur an cèill sna h-eòlasan agus na builean airson na h-ìre, agus a’ tòiseachadh a ghluasad air adhart chun na h-ath ìre;
• Sgoilearan a’ sealltainn gu bheil iad a’ cleachdadh na dh’ionnsaich iad ann an suidheachaidhean ùra air nach eil iad eòlach.

Tha air iarraidh air luchd-teagaisg fianais measaidh air coileanadh ìre thairis air na ceithir sgilean cànain a thoirt chun an Alltain. Thèid a cleachdadh gus co- thuigse fhaighinn air na slatan-tomhais airson coileanad ìre. Bu chòir luchd-teagaisg dèanamh cinnteach gu bheil na ceadan buntainneach aca gus eisimpleirean de obair nan sgoilearan a shealltainn.

2. Giglets Gàidhlig – fuasgladh litearrachd nàiseanta do sgoiltean GME ann an co-bhonn ri Bòrd na Gàidhlig

Seona NicRuairidh 

Tha goireas litearrachd Giglets Gàidhlig ri fhaighinn le sgoiltean sa bheil FMG, le maoineachadh Bòrd na Gàidhlig. Tha an goireas a’ faighinn taic bho ùghdarrasan ionadail na h-Alba gu lèir, agus bho Stòrlann, agus tha e air a chleachdadh mu thràth sa mhòr-chuid de sgoiltean sa bheil FMG. Tha a’ bhùth-obrach seo freagarrach do thidsearan FMG bun-sgoile agus àrd-sgoile. Bidh e mar thoiseach tòiseachaidh no mar ùrachadh do thidsearan FMG. Bidh a’ bhùth-obrach a’ còmhdach leabharlann de theacsaichean Gàidhlig a tha a’ sìor fhàs, mòran dhiubh le tar-ghuthan, beothachaidhean agus dealbhan, agus na ceudan de ghoireasan Gàidhlig. 

A rèir ’s mar a tha an t-eadar-lìon air an latha, leigidh a’ bhùth-obrach le tidsearan logadh a-steach dhan ghoireas bheò, agus mar sin, mas urrainn dhuibh idir, thoiribh leibh laptop/chromebook/tablaid/ inneal làimhe; co-dhiù, gheibh sibh buannachd às a’ bhùth-obrach ged nach biodh coimpiutair agaibh. Bhiodh e na b’ fheàrr nan cuireadh sibh post-d gu seona@giglets.com no karsten@giglets.com ro làimh, agus cuiridh iad ainm-loga air dòigh dhuibh. 

3. A’ toirt piseach air eadar-ghluasadan le e-Sgoil/ICT

Aonghas MacIllInnein (Ceannard e-Sgoil)

Sa bhùth-obrach eadar-obrachail seo gheibh compàirtichean cothrom cnuasachadh air an cleachdadh an-dràsta a thaobh eadar-ghluasadan, planadh airson leasachadh, agus beachdachadh air e-Sgoil no leasachain ICT eile a chleachdadh  airson eadar-ghluasadan.

1. Gàidhlig Àrd Ìre Adhartach

 Marilyn Waters & Alasdair Bauld

Sa bhùth-obrach seo coimheadaidh sinn air atharraichean bho chionn ghoirid air ullachaidhean airson Gàidhlig Àrd Ìre Adhartach an dèidh do mheasaidhean-aonaid riatanach falbh. Mar phàirt dheth bidh seisean gnìomhach air tuigsinn nan slatan-tomhais, far an cleachd sinn an stiùireadh comharrachaidh foillsichte airson a’ phàipeir ùir, Eadar-theangachadh, air fìor sgriobtaichean le oileanaich. Bidh a’ bhùth-obrach air a stiùireadh le Alasdair Bauld, Eòlaiche Leasachadh Theisteanasan (Gàidhlig) agus Marilyn Waters, Manaidsear Theisteanasan, bho SQA.

2. Obair-shònraichte agus labhairt – Fileantaich

Catrìona Nic a’ Phì

Bidh an seisean seo a’ dèiligeadh ris an dà chuid labhairt agus an obair-shònraichte aig sgoilearan Gàidhlig anns na deuchainnean. Bheir sinn sùil air diofar dhòighean gus piseach a thoirt air sgilean labhairt nan sgoilearan tron bhliadhna agus cuideachd air na ceistean agus an còmhradh a bhios aig an neach-teagaisg san deuchainn. A thuilleadh air sin coimheadaidh sinn air na tha air a mholadh airson sgoilearan a bhith a’ cruthachadh an Obair-shònraichte – Sgrìobhadh mar phàirt den deuchainn aca.

3. Ar Slàinte ’s ar Sunnd

Fiona NicAonghais

Bidh an sèisean seo a’ coimhead air a bhith a’ teagasg Slàinte ’s Sunnd agus gu h-àraid mar a làimhsicheas tidsearan slàinte inntinn agus corpora, gu sònraichte ann an AS1-AS3. Bithear cuideachd a’ coimhead air mar a tha sinn fhìn mar thidsearan trang agus riaslach a’ dèiligeadh ris an t-slàinte ’s sunnd againn fhìn.

4. Film G: Ag ullachadh mus tig oide FilmG dhan sgoil agaibh

Eilidh Rankin & Dòmhnall Eòghainn MacFhionghain

Ged a gheibh clasaichean àrd-sgoile taic leis an obair camara, a’ chleasachd, agus an obair gearraidh, tha fios againn gur e dùbhlan a th’ ann uaireannan dhan chlas aontachadh air sgeulachd agus sgriobt ullachadh. Tha Dòmhnall Eòghainn MacFhionghain na oide FilmG a’ siubhal gu diofar sgoiltean air feadh na dùthcha, ach tha e cuideachd na sgrìobhadair agus na stiùiriche. Tha seo na chothrom beagan comhairle fhaighinn bhuaithesan agus ceistean a chur air oide FilmG mus teann sibh air an obair chruaidh sa chlas.

5. A’ lìbhrigeadh an NPA air Sgrìobhadh agus Riochdachadh Òrain Ùra Ghàidhlig

Jennifer McHarrie, SQA

Bidh Duaisean Adhartais Nàiseanta SQA (NPAs) a’ measadh seat comharraichte de sgilean agus eòlas ann an raointean dreuchdail sònraichte.

Tha an NPA seo a’ leasachadh eòlas agus tuigse air ceòl, sgrìobhadh-òrain, cluich agus taisbeanadh. Tha e cuideachad a’ leasachadh eòlas air cultar Gàidhlig an latha an-diugh agus teicneòlas fuaim, cuide ri sgilean practaigeach, teicnigeach agus gluasadach. Bheir a’ bhùth-obrach seo sùil fharsaing air an NPA agus air eisimpleirean air mar a ghabhas an Duais seo a lìbhrigeadh aig an Ìre as Àirde.

6. Obair-shònraichte agus labhairt – Luchd-ionnsachaidh

Iain MacAonghais

Cùrsa Luchd-ionnsachaidh aig Ìre Nàiseanta 5: Fiosrachadh agus comhairle mun Labhairt Cùrsa agus mun Obair Shònraichte: Sgrìobhadh

7. Cainnt, Cànan is Conaltradh aig Ìre na h-Àrd-sgoile

Morna Nic a’ Bhuidsear , SLT

Cothrom beachdachadh air leasachadh sgilean Cainnt, Cànain agus Conaltraidh (SLC) agus mu Feumalachdan Cainnt, Cànain is Conaltraidh (SLCN) aig ìre na h-àrd-sgoile. Bidh cothrom agaibh beachdachadh air dòighean sgilean SLC a bhrosnachadh am measg nan daoine òga sna clasaichean agaibh agus mu SLC agus Foghlam Gàidhlig.

8. Foghlam Alba – Curraicealam Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig (FMG): prìomhachas cudromach airson leasachadh 

Joan Esson, HMI, Dr Mary Andrew, Linda Park

’S e amas na bùth-obrach seo luchd-ùidh a chomasachadh gus leasachadh a thoirt air curraicealam Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig (FMG), gu h-àraidh aig ìre àrd-sgoile gus eadar-ghluasad nas fheàrr a thoirt bhon bhun-sgoil. Seallaidh Joan Esson, HMI, cleachdadh èifeachdach bho sgrùdaidhean. Mar phàirt dheth bidh mar a ghabhas fear de dh’amasan ‘Comhairle mu Fhoghlam Gàidhlig’- gun tèid cuid den churraicealam a lìbhrigeadh tron Ghàidhlig – a choileanadh. Tha bogadh sa chànan aig cridhe curraicealam FMG 3-18. 

Bruidhnidh Dr Màiri Anndra, Oilthigh Dhùn Èideann, air toradh an rannsachaidh ùir aice air dè th’ ann am bogadh fìor èifeachdach, agus air ionnsachadh dreuchdail a bhiodh feumail do thidsearan FMG gus seo a thoirt air adhart.

Tha Linda Park na ceannard air an àrd-sgoil le Comhairle Lannraig a Tuath sam faighear FMG àrd-sgoile – Àrd-sgoil Greenfaulds. Ann an 2018, nuair a rinn Luchd-sgrùdaidh na Banrigh sgrùdadh air Àrd-sgoil Greenfaulds, chomharraich iad an neart seo: “An diorras airson na Gàidhlig a tha air a nochdadh leis a’ cheannard, luchd-obrach Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig agus daoine òga. Tha an luchd-obrach a’ nochdadh ìre àrd de phroifeiseantachd ann a bhith a’ solar raon de chothroman do dhaoine òga a bhith ag ionnsachadh tro mheadhan na Gàidhlig, gu sònraichte ann an ÀS1-ÀS3.”

Mìnichidh Linda mar a tha an sgoil a’ cleachdadh a’ Churraicealam airson Sàr-mhathais gus diofar shlighean a thairgsinn do dhaoine òga ann am FMG. Bidh cothroman ann cuideachd airson còmhradh agus co-obrachadh am measg nan compàirtichean.